Wat is mediation?
Partijen die een conflict hebben, geven de zaak niet ter
beslissing over aan een rechter (of aan iemand anders), maar
houden het heft in eigen hand en komen tot een zelfgekozen
oplossing. Zij laten zich bijstaan door een neutrale
buitenstaander, de mediator. 

Mediation
Het is de eerste taak van de mediator om de communicatie op gang brengen. Vaak blijkt
een woord of gebaar verkeerd te worden geïnterpreteerd vanuit een bepaald beeld dat -
al dan niet bewust - is ontstaan. Soms is die beeldvorming het gevolg van een eerste
kennismaking of een (zelfs onbedoelde) kwetsing die de ander op identiteitsniveau heeft
geraakt. Met elkaar in gesprek gaan onder begeleiding van een neutrale derde kan en zal
vaak veel goeds brengen.

Conflict fasen (de escalatieladder)
Een conflict dat niet wordt uitgesproken kan in heftigheid toenemen en kan verder
escaleren als de conflictpartijen niet tot een ander inzicht komen. Wel kan het zijn dat de
een of de ander toegeeft als er een concrete aanleiding is geweest die het conflict
markeerde. De ervaring leert dat het dan in een later stadium toch vaak weer opduikt.
Mediation in een vroeg stadium kan helpen de lucht te klaren. Een mediation-traject
inzetten kort of lang, met of zonder raadslieden die ondersteunen, kan dan een goede
optie zijn. De vrijwilligheid om een dergelijk traject ingang te zetten is een speerpunt.
Dat geldt evenzeer de vertrouwelijkheid. Het is goed om de algemene spelregels te
formuleren die het uitgangspunt vormen van een mediation-traject.

pre-mediation

Soms is het in een organisatie niet duidelijk of een mediation de gewenste weg is om een collectief conflict op te lossen. In zo'n geval kan een onafhankelijk onderzoek tot een beter inzicht en vaak al tot een oplossing leiden. De aanpak daarvan kan zwaar maar ook licht zijn. Met name bij grensoverschrijdend gedrag binnen een organisatie is een onderzoek een goede optie. 

Uitgangspunten bij een mediation-traject ("spelregels")

Als de conflicterende partijen instemmen met een mediationtraject (kort of lang) dan committeren zij zich ook aan de onderstaande spelregels. 

- Vrijwilligheid. Iedereen kan steeds stoppen met de mediation, mits de partij die stopt
bereid is aan de andere partij uit te leggen op welke grond men wil afhaken.
Neutraliteit. De mediator is neutraal. De mening van de mediator is niet relevant in het
proces. Wel kan de mediator behulpzaam zijn bij het helder krijgen van de meningen van
de betrokkenen zelf.
- Openheid voor kritiek. Als de mediator onverhoopt iets fout doet en bijvoorbeeld een
van de betrokkenen het gevoel geeft dat het evenwicht niet wordt gehandhaafd, dan
moet dat bespreekbaar zijn. Dat geldt natuurlijk ook jegens elkaar.
- Gelijkwaardigheid. Mediation is een krachtige manier om tot een oplossing te komen
wanneer beide partijen in beginsel bereid zijn zich daarvoor in te zetten.
- Kosten. De kosten van de mediation worden normaal gesproken door beide partijen
gelijkelijk gedragen; als er sprake is van een arbeidsverhouding, dan is het doorgaans de
werkgever die de kosten voor zijn rekening neemt.
- Bijeenkomsten. Meestal zijn drie tot vijf sessies nodig van zo'n 1½ à 2 uur. Dat kan meer of
minder zijn afhankelijk van de voorkeur of beschikbaarheid. Zelfs een uur intensief
praten kan lang zijn. Het kan ook nuttig zijn een aparte bijeenkomst (zgn. caucus) te
beleggen buiten de aanwezigheid van de andere partij.
- Vertrouwelijkheid. Alles wat tussen partijen wordt gezegd is in beginsel vertrouwelijk. Dat betekent dat niemand iets naar buiten brengt zonder dat daarover vooraf iets is
afgesproken. Dat geldt zonder nadere afspraken ook voor de eventuele advocaten.
- Vertrouwen. Niet alleen in de mediator, maar ook in elkaar. We moeten daar samen
aan werken.
- Staakt het vuren. Als er termijnen moeten worden gesauveerd dan moet dat wel
kunnen. Eventuele lopende procedures worden bevroren; er worden geen procedures in
gang gezet. Indien nodig, wordt dat gemeld met uitleg. 
Respect. We gunnen elkaar dat we uitpraten en zullen elkaar met respect behandelen.
- Mediation-overeenkomst. Als we bereid zijn het geschil met behulp van mediation op
te lossen en als wij ons daarvoor inzetten, dan zullen wij een overeenkomst sluiten.
De mediator zal daartoe een concept aanreiken ter verdere bespreking en ondertekening.
- Vaststellingsovereenkomst. Ter afsluiting van de mediation worden de gemaakte
afspraken in een vaststellingsovereenkomst of een afsprakenlijstje vastgelegd.
Die overeenkomst kan meer of minder gedetailleerd zijn, afhankelijk van de wens van de
partijen en de gemaakte afspraken. De mediator kan daartoe een aanzet geven. De
eventuele raadslieden of belangenbehartigers van de partijen kunnen dat eveneens,
afhankelijk van de wens van de partijen zelf.  

En daarna?
Vaak voelt het als een bevrijding wanneer de angel uit het conflict is gehaald en
wederzijds duidelijk is geworden waar het echt om ging en welke vaak niet eerder
uitgesproken belangen en gevoelens een rol spelen. Al dan niet met behulp van een MPA test komt de communicatie op gang en kan uitleg worden gegeven en "gehoord" over zaken die zijn gebeurd. Dat is het mooie van een goed verlopen mediation-proces, ongeacht wat de uitkomst is.

Het voelt als een bevrijding en een ieder kan weer verder, zonder te hoeven terugkijken.